مهمترین بخش های دندان که باید نسبت به سلامت آن توجه ویژه داشت.
عاج قسمت عمده و شکل کلی دندان را تشکیل می دهد.
عاج محتوی توبول هایی (مجراهای با لوله های میکروسکوپی) که خود حاوی سلول های مخصوصی بنام ادنتوبلاست می باشد.
سلولهای مرفولوژیکی عاج می باشند. سلولهای ادنتوبلاست دارای زوائد سیتوپلاسمیکی هستند.
داخل توبول های عاجی قرار دارند. خواص فیزیکی و شیمیائی عاج بسیار شبیه استخوان است.
عاج بافت مینرالیزه‌ای شبیه استخوان می باشد.
ضخامت عمده دندان را تشکیل می دهد.
مواد معدنی عاج عمدتاً از نمک های کلسیم به صورت بلورهای هیدروکسی آپاتیت می باشد.
حدود 70 در صد وزن خشک آن را تشکیل می دهند. ماتریکس عاج حاوی الیاف کلاژن نوع I و کیکوز آمینو گلیکان می باشد
که توسط سلول های سازنده عاج (ادونتوبلاست) سنتز و ترشح می گردند.
ساختار عاج دندانی
عاج از نظر فیزیکی سفت تر از استخوان و زرد رنگ می باشد.
سلول ها به نام زاویه تومز (Tomes Fibr) نامیده می شود.
زاویه تومز در عاج، درون لوله‌های باریکی به نام لوله‌های عاجی قرار می گیرند.
پیش عاج
در حد فاصل سلول های ادونتوبلاست و عاج معدنی شده که فاقد مواد معدنی می باشد
عاج بر خلاف استخوان در صورت از بین رفتن سلول های ادونتوبلاستی برای مدت ها باقی می ماند
این امر حفظ دندان های فاقد مغز زنده را امکان پذیر می سازد.
عاج به علت حضور زوایای تومز و انتهاهای عصبی آزاد در درون لوله‌های عاجی ، بافتی حساس می باشد
همه تحریکات وارده به عاج به صورت درد دریافت می شود.
ساختمان عاج
عاج قسمت عمده و شکل کلی دندان را تشکیل می دهد.
عاج محتوی توبول هایی (مجرا های با لوله های میکروسکپی) است که خود حاوی سلول های مخصوصی بنام ادنتوبلاست می باشد.
بدنه سلول های ادنتوپلاست درسطح پالپی عاج قرار گرفته اند و سلول های مرفولوژیکی عاج می باشند.
سلول های ادنتوبلاست دارای زوائد سیتوپلاسمیکی هستند که داخل توبول های عاجی قرار دارند.
خواص فیزیکی و شیمیائی عاج بسیار شبیه استخوان است.
عاج و استخوان هر دو بافت زنده بوده و حاوی پروتوپلاسم زنده هستند.
بلافاصله پس از تشکیل عاج توسط ادنتوبلاست ها مینا توسط آمیلوبلاست ها تشکیل می شود.
داخلی ترین لایه عاج که هنوز کلسیفیه نشده و بین عاج کلسیفیه و تنه سلولهای ادنتوبلاست قرار دارد
بنام پره دنتین خوانده میشود. بر خلاف مینا تشکیل عاج، بعد از رویش دندان و در طی حیات پالپ ادامه می یابد.
عاج اولیه کدام است؟
نوعی از که شکل اولیه دندان را تشکیل داده عاج اولیه نامیده می شود.
که معمولا ساختمان آن ۳ سال بعد از رویش دندان کامل می شود.
مسیر توبول های عاجی از پالپ بطرف مینا مستقیم نبوده، بلکه دارای انحنایی S شکل می باشد.
مسیر توبولها با زاویه مستقیم از سطح پالپ شروع شده و اولین تحدب این انحنای S شکل به طرف آپکس دندان است.
عاج ثانویه کدام است؟
بعد از عاج اولیه، در اثر رسوب تشکیل می شود
این نوع عاج حتى بدون تحریکات خارجی نیز بوجود می آید.
توبول های عاج ثانویه نسبت به توبول های عاج اولیه مستقیم تر و تعداد توبول های آن کمتر است.
ولی در دندانهای چند ریشه ای در سقف و کف قسمت تاجی اطاقک پالپ ضخیم تر است.
عاج ترمیمی چیست؟
عاج ترمیمی (tertiary dentin) نوعی از عاج است.
که در اثر جایگزینی ادنتوبلاست ها
در پاسخ به یک تحریک متوسط از قبیل ضربه – پوسیدگی متوسط و برخی از اعمال دندان پزشکی ایجاد میشود.
این نوع عاج در دیواره اطاق پالپ در نزدیک به محلی که آسیب دیده ایجاد میشود.
عاج ترمیمی، در حفره های تهیه شده در 1.5 میلی متری پالپ، ایجاد می شود.
این نوع عاج به صورت میکروسکوپیک یک ماه بعد از آسیب وارد شده، مشاهده می گردد.
این نوع عاج از نظر ساختمانی و خصوصیات شیمیایی متفاوت از عاج اولیه و عاج ثانویه می باشد.
تعداد توبول های عاجی آن کم بوده و در مقابل اکثر تحریکات نفوذ ناپذیر می باشد.
تحریکات متوسطی از قبیل پوسیدگی متوسط و اتریشن باعث مرگ زوائد ادنتوبلاستیک و ادنتوبلاست ها می گردد.
نواحی مرده اغلب در نواحی شاخک های باریک پالپ به چشم می خورد جایی که تراکم بیشتری از ادنتوبلاست ها دیده میشود.
درد دندان به سبب تنفس
به بیان دیگر واکنشی که دندان‌ها پس از تماس با هوا نشان می‌دهند .
دردی که بعد از برخورد هوا با دندان‌ها احساس میشود، از علامت‌های وجود حساسیت عاج دندانی است.
هنگامی که غذای سرد یا گرم و همچنین نوشیدنی‌های داغ یا خنک را وارد دهان خود می‌کنید
نشانه دیگری از تحلیل رفتن
مینای دندان و لایه محافظت کننده عاج نمایان میشود .
ممکن است شما را به وجود حساسیت عاج دندانی مشکوک کند.
مزه کردن طعم‌های ترش و شیرین باعث دندان درد میشود.
این یعنی دندان‌ها دچار تحریکات دردناک شده‌اند و به همین جهت ممکن است به وجود حساسیت عاج دندانی پی ببرید.
خصوصیات شیمیایی و سلولی عاج
وزن عاج بالغ را حدود 70درصد مواد معدنی، 20 درصد مواد آلی و 10 درصد آب تشکیل می‌دهد.
که در محیط پالپ قرار دارند و زواید سلولی آنها درون عاج و در ساختارهایی لوله مانند به نام «توبولهای عاجی» گسترده شده‌اند.
این سلول‌ها در ابتدا ماتریکس آلی دنتین را می‌سازند و سپس آن را کلسیفیه می‌کنند.
خصوصیات فیزیکی عاج
رنگ عاج در مقایسه با رنگ مینا، زرد است.
نور به آسانی می‌تواند از مینای مینیرالیزه و نازک عبور کند و به وسیله‌ی عاج، منعکس شود.
به همین علت، تاج دندان، تقریباً نمای زردرنگی دارد.
از آنجا که ماده معدنی عاج بسیار بالا و تنها مقداری کمتر از میناست
بنابراین می‌توان گفت که عاج از استخوان و سیمان سخت تر، و از مینا سست‌تر است.
عاج و مینای دندان چه تفاوتی با هم دارند؟
کلسیم و فسفات گسترده ترین مواد آلی عاج می باشد.
این میزان مواد آلی باعث شباهت ترکیب این ناحیه به مینای دندان و استخوان می گردد.
سایز این مواد در عاج کوچکتر از مینای دندان می باشد، بنابراین این ناحیه از دندان ، از مینای دندان نرم تر می باشد.
تحلیل لثه چیست؟
تفاوت مهم دیگر بین عاج و مینای دندان می توان به این مورد اشاره نمود که مینای دندان بافت زنده ای نمی باشد.
براخلاف مینای دندان عاج یک بافت زنده می باشد که حاوی انواع رگهای خونی، توبولهای عاجی و همچنین اعصاب هست.
این قسمت برعکس مینای دندان می تواند باعث انتقال درد دندان می گردد.
مراقبت از دندان ها = مراقبت از عاج دندان
با مراقبت از دندانهای خود و رعایت نکات بهداشت دهان و دندان می‌توانید از بروز بسیاری از شرایط و مشکلات مروبط به دندان پیشگیری کنید. برای قوی و سالم نگه داشتن دندانهای خود
نکات و توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
دندانهای خود را به صورت روزانه و برای دو بار با استفاده از خمیردندان مسواک بزنید.
روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید
هر سه ماه یک بار مسواک خود را تعویض کنید
مراقبت از عاج دندان
هر 6 ماه یکبار برای تمیز کردن حرفه ای دندانهای خود به دندانپزشکی مراجعه کنید
مصرف غذاهای قندی و نوشیدنی را محدود کنید
اگر سیگار می‌کشید، در مورد راه‌های ترک آن با پزشک خود صحبت کنید
علائم حساسیت عاج دندان
علائم شایع در حساسیت عاج دندان را می توان برخورد هوای سرد با دندان یا تغییرات دمای ناشی از غذا های سرد و گرم نام برد .
برای مثال وقتی مسواک می زنیم و احساس درد می کنیم و یا زمانی که ناخن روی دندان می کشیم و احساس درد دارد.
ناشی از حساسیت های عاج دندان است.
تحریکات شیمیایی ناشی از ترکیبات شیرین و ترش در بروز درد دندان و این قبیل تحریکات نیز منجر به ایجاد درد مشخص در دندان می شود.
درمان حساسیت عاج دندان
درست مسواک زدن
استفاده نکردن ازخمیرهای که باعث ساییدن شدن می شود.
مهمترین اقدام برای درمان حساسیت عاج دندانی مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص علت مشکل است.
سلول‌هایی که در پالپ دندان قرار گرفته‌اند (اودوتوبلاست) ساخته میشود.
عاج حفره‌های ریز میکروسکوپی دارد که به آنها توبول های عاج گفته میشود .
که از طریق حفره پالپ به سمت بیرون و سمنتوم خارجی یا مرز مینا گسترش یافته‌اند.
اگر پوسیدگی اتفاق بیفتد چه علائمی خواهد داشت و چه باید کرد؟
از آنجاییکه شروع پوسیدگی همیشه همراه با علائم نیست، حتی در بعضی موارد افرادی با وجود پوسیدگی های پیشرفته در دهانشان، هیچ علامتی ندارند، در اینجایت که معاینات مکرر و منظم دندانپزشکی اهمیت پیدا می کند. توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا برای فاصله ی زمانی مراجعه به دندانپزشک است و در این معاینات لازم است رادیوگرافی های خاصی تهیه شود. تا در صورت شروع پوسیدگی در مان های به موقع انجام گیرد.
علائم حساسیت عاج دندان چیست؟
حساسیت پس از برخورد هوای سرد با دندان ها
تغییرات دمایی ناشی از غذاهای سرد و گرم
وجود درد پس از مسواک زدن
احساس درد پس از کشیدن ناخن روی دندان
تحریک شیمیایی ناشی از ترکیبات شیرین و ترش
بدون نظر